Συζήτηση γύρω από τη χρήση των μακράς δράσης ενέσιμων αντιψυχωσικών φαρμάκων για τη θεραπεία των ασθενών με σχιζοφρένεια

Controversies Surrounding the Use of LongActing Injectable Antipsychotic Medications for the Treatment of Patients with Schizophrenia, Kane et al. CNS Drugs (2021) 35:1189-1205

Επιμέλεια: Δημήτρης Ρούκας, Ψυχίατρος, Γραμματέας ΕΛΕΨΥ

Σε αυτό το άρθρο που δημοσιεύθηκε το 2021 οι Kane et al. επιδιώκουν, μέσα από μια συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, να διαλευκάνουν και να αποσαφηνίσουν τις όποιες παρανοήσεις υπάρχουν στην Ψυχιατρική Κοινότητα σχετικά με τη χρήση των Μακράς Δράσης Ενέσιμων Αντιψυχωσικών (ΜΔΕΑ) σε ασθενείς με Σχιζοφρένεια. Βασικός σκοπός είναι να αναδειχθούν τα κλινικά οφέλη των ΜΔΕΑ πέρα από τη βελτίωση της συμμόρφωσης των ασθενών με Σχιζοφρένεια στη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής.

Σύμφωνα με επιδημιολογικά στοιχεία του 2017, σε παγκόσμιο επίπεδο, νοσούν 20 εκατομμύρια άνθρωποι με Σχιζοφρένεια και η επίπτωση ανά έτος είναι 1 εκατομμύριο νέοι ασθενείς. Επιπρόσθετα το 40-50% των ασθενών έχει πτωχή ανεπαρκή συμμόρφωση με τη θεραπεία, μόνο το 28% των ασθενών γνωρίζει την ακριβή διάγνωση και μόνο ένα 10% των ασθενών λαμβάνει θεραπεία με ΜΔΕΑ. 

Γνωρίζουμε από προηγούμενες μελέτες πως η θεραπεία με ΜΔΕΑ σχετίζεται με:

  • Μικρότερα ποσοστά υποτροπών και νοσηλειών
  • Μικρότερα ποσοστά θνησιμότητας
  • Καλύτερη λειτουργικότητα των ασθενών όταν η έναρξη των ΜΔΕΑ είναι έγκαιρη

Παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που σχετίζονται με την περιορισμένη χορήγηση των ΜΔΕΑ όπως:

  • Ασάφεια σχετικά με την ορθή χρήση τους σε κατευθυντήριες οδηγίες επιστημονικών Εταιρειών - Οργανισμών
  • Διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις ειδικών ψυχικής υγείας για τη χρήση τους
  • Αντίσταση των ασθενών και των φροντιστών στη λήψη τους
  • Ελλιπής ενημέρωση και εκπαίδευση ασθενών - φροντιστών

Επιπρόσθετα οι ειδικοί ψυχικής υγείας φαίνεται σε υψηλά ποσοστά να:

  • Έχουν έλλειμμα γνώσεων για τη φαρμακοκινητική και τη δοσολογία των ΜΔΕΑ
  • Υπερεκτιμούν τα επίπεδα συμμόρφωσης των ασθενών
  • Μην έχουν αντιληφθεί επαρκώς τα πλεονεκτήματα των ΜΔΕΑ νέας γενιάς (μακράς δράσης άτυπων αντιψυχωσικών)
  • Νοιώθουν πως στερούνται την ελευθερία τιτλοποίησης και την ευελιξία τροποποίησης ή αλλαγής φαρμάκου με τα ΜΔΕΑ
  • Πιστεύουν πως τα ΜΔΕΑ δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούνται στο πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο

Συμπερασματικά, οι Kane et al. καταλήγουν πως:

  • Τα ΜΔΕΑ καλό είναι να εισάγονται στη θεραπεία το συντομότερο δυνατό
  • Για να θεωρηθεί ασθενής ανθεκτικός στη θεραπεία σκόπιμο είναι να έχει λάβει αγωγή με ΜΔΕΑ
  • Αποτελεί επιτακτική ανάγκη ο αποστιγματισμός του όρου «κακή συμμόρφωση με τη θεραπεία» (δεν υπάρχουν «κακοί ασθενείς»)
  • Η προσωποποιημένη ενημέρωση και εκπαίδευση για τη θεραπεία με ΜΔΕΑ χρειάζεται να γίνεται με βάση τις ανάγκες του κάθε ασθενούς ξεχωριστά
  • Είναι χρήσιμο να αποσυνδεθεί ο στιγματισμός της χρονιότητας της διαταραχής από τη χρήση των ενέσιμων αντιψυχωσικών δεύτερης γενιάς

Τα ενέσιμα αντιψυχωσικά μακράς διάρκειας έχουν πλεονεκτήματα έναντι των από του στόματος αντιψυχωσικών, στη βελτίωση της συμμόρφωσης με τη θεραπεία, στην πρόληψη των υποτροπών, στη μείωση του κινδύνου για εκδήλωση αύτο / ετεροκαταστροφικής συμπεριφοράς, στη μείωση της χρήσης – κατάχρησης ουσιών και στην καλύτερη έκβαση – πορεία των ασθενών όταν η χρήση τους γίνει στην πρώιμη φάση της νόσου. Η εκπαίδευση και η πρακτική εξάσκηση τόσο των ειδικών ψυχικής υγείας όσο και των ασθενών στη θεραπεία με ΜΔΕΑ, λαμβάνοντας υπόψη και σε εξατομικευμένη βάση τις ανάγκες τους, αποτελεί το κλειδί για την αύξηση χρήσης των ΜΔΕΑ στην καθημερινή κλινική πράξη, σε παγκόσμιο επίπεδο και συνεπώς στη βελτίωση της έκβασης των ασθενών που πάσχουν από σχιζοφρένεια.