Συστάσεις για Δράση

Η έκθεση του ΟΗΕ προτείνει μια σειρά από δράσεις που στοχεύουν στην άμβλυνση των ψυχοκοινωνικών συνεπειών της Πανδημίας. Πιο συγκεκριμένα:

Α. Οι προσεγγίσεις πρέπει να είναι πολυδιάστατες και διεπιστημονικές και να εμπλέκουν όλους τους σχετικούς φορείς. Η αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών συνεπειών πρέπει να είναι απαραίτητα συστατικό μέρος της εθνικής απάντησης στην Πανδημία και όχι περιστασιακή πολιτική ανάλογα με τις συνέπειες. Είναι σημαντικό κάθε φορέας που λαμβάνει μέτρα να εξετάζει ταυτόχρονα και τις δυνητικές αρνητικές συνέπειες για την ψυχική υγεία και να χαράσσει πολιτική για την πρόληψή τους.

Για παράδειγμα η υλοποίηση των περιοριστικών μέτρων και της καραντίνας πρέπει να γίνεται με τρόπο που να μην βλάπτει την ψυχική υγεία των πολιτών, ενώ ταυτόχρονα να λαμβάνεται μέριμνα για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη όσων απομονώνονται. Η έκτακτη οικονομική υποστήριξη των πιο ευάλωτων στρωμάτων ή εκείνων που κινδυνεύουν περισσότερο να χάσουν την δουλειά τους κρίνεται απαραίτητη. Η υποστήριξη της συνέχισης του σχολικού – ακαδημαϊκού έργου είναι επιβεβλημένη. Τέλος, η επικοινωνία με τους πολίτες για τους κινδύνους και την εξέλιξη της Πανδημίας πρέπει να γίνεται με τρόπο που να μην οδηγεί στον αδικαιολόγητο τρόμο ή πανικό αλλά να στοχεύει στην ενδυνάμωση των πολιτών

Β. Θα πρέπει να διασφαλίζεται η επάρκεια έκτακτης και επείγουσας ψυχοκοινωνικής υποστήριξης  με όποιον τρόπο είναι αυτό εφικτό. Η ανάπτυξη εξ αποστάσεως υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων τηλεψυχιατρικών υπηρεσιών, μπορεί να είναι επιβεβλημένη. Η υποστήριξη εθελοντικών οργανισμών που ήδη υπάρχουν στην κοινότητα και λειτουργούν είναι επίσης σημαντική. Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη των υγειονομικών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αλλά και εκείνων των εργαζομένων που απασχολούνται στην εφοδιαστική αλυσίδα είναι απαραίτητη. Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε εκείνους που πάσχουν από σοβαρές ψυχικές ασθένειες ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχεια της φροντίδας και η αποφυγή αδικαιολόγητων υποτροπών.

Γ.  Η πανδημία μπορεί να αποτελέσει την ευκαιρία για ένα πιο αξιόπιστο και αποδοτικό σύστημα Ψυχικής Υγείας. Η χρόνια υπο-χρηματοδότηση μπορεί τώρα, με αφορμή τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες της πανδημίας, να αναστραφεί. Αυτό δεν θα βοηθήσει μόνο στην άμβλυνση των συνεπειών από την πανδημία αλλά και στην ανάπτυξη ενός πιο ισχυρού συστήματος για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας τόσο σε μελλοντικές επείγουσες καταστάσεις όσο και σε τακτική βάση. Αυτό θα απαιτήσει όλο και περισσότερες χώρες να επενδύσουν σε πολιτικές που θα δίνουν προτεραιότητα στην ανάπτυξη πολυάριθμων κοινοτικών υπηρεσιών έναντι των μεγάλων και άκαμπτων ιδρυμάτων. Αυτόν τον μετασχηματισμό τον έχουν πετύχει αρκετές αναπτυγμένες χώρες αλλά τον έχουν ανάγκη πολύ περισσότερες.

Δ. Τέλος τονίζεται από την έκθεση η ανάγκη για συστηματική έρευνα των ψυχοκοινωνικών συνεπειών ώστε οι όποιες παρεμβάσεις προταθούν να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και να  βασίζονται σε ισχυρές επιστημονικές ενδείξεις.

Κείμενο: Πέτρος Σκαπινάκης, Καθηγητής Ψυχιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων