Η παραμονή στη θεραπεία και η μείωση του ποσοστού των υποτροπών και νοσηλειών, είναι πρωταρχικής σημασίας στη θεραπεία της σχιζοφρένειας. Συμμετέχοντες στο συνέδριο ECNP 2019 είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ένα δορυφορικό συμπόσιο στο οποίο τονίστηκε, εκτός άλλων, ότι η συζήτηση με τον ασθενή για τη θεραπεία του, συμπεριλαμβανομένης και αυτής με ενέσιμη αντιψυχωτική αγωγή, συχνά απαιτεί υπομονή και κλινική δέσμευση. Ενθαρρυντικά στοιχεία όμως από πρόσφατη μελέτη έδειξαν ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί με επιτυχία.
Η σχιζοφρένεια είναι μια νόσος που χαρακτηρίζεται από πολλαπλές υποτροπές. Εκτός από την πρόκληση έντονης δυσφορίας και αναστάτωσης στους ασθενείς και στους φροντιστές, οι υποτροπές συμβάλλουν στη επιδείνωση της επαγγελματικής και κοινωνικής λειτουργικότητας.1,2 Ο κίνδυνος υποτροπής είναι υψηλός, φτάνοντας το 16% εντός ενός έτους από προηγούμενο ψυχωτικό επεισόδιο και πάνω από 50% στα δύο έτη.3
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ των ασθενών όσον αφορά την πορεία της νόσου.4 Η βελτιστοποίηση της θεραπείας, έτσι ώστε ο κίνδυνος υποτροπής να είναι μειωμένος, δηλ. η χρήση ενός LAI και η διατήρηση της λειτουργικότητας, μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο για τους ανθρώπους που ζουν με σχιζοφρένεια.
Η υποτροπή συμβάλει στη δυσμενή έκβαση της νόσου, οπότε η πρόληψη είναι προτεραιότητα
Η πρώιμη παρέμβαση έχει πλεονεκτήματα
Η αποτελεσματική διαχείριση της νόσου ξεκινά με την έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση, τόνισε η ψυχίατρος Charlotte Emborg (κλινική Opus, Aarhus University Hospital, Δανία). Σύμφωνα με τη μελέτη «Treatment and Intervention in Psychosis Study», η έγκαιρη ανίχνευση του πρώτου ψυχωτικού επεισοδίου (First Episode in Psychosis-FEP) σχετίζεται με σημαντικά υψηλότερες πιθανότητες αποκατάστασης, ανεξάρτητης διαβίωσης και πλήρους απασχόλησης σε διάστημα δεκαετίας, συγκριτικά με ασθενείς των οποίων το πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο (FEP) ανιχνεύτηκε χρησιμοποιώντας συνήθεις διαδικασίες.5
Αυτό το εύρημα συμπληρώνεται από στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η μικρότερη διάρκεια μη θεραπευόμενης ψύχωσης προβλέπει υψηλότερο επίπεδο λειτουργικής αποκατάστασης6 και από στοιχεία που δείχνουν ότι ο κίνδυνος νοσηλείας είναι σημαντικά μειωμένος (32% έναντι 42%) όταν οι υπηρεσίες πρώιμης παρέμβασης συγκρίθηκαν με τη συνήθη θεραπεία στα άτομα με πρώιμη-φάση ψύχωσης (early-phase psychosis).7
Η κλινική και λειτουργική βελτίωση συμβαδίζουν, καθώς και οι δύο είναι απαραίτητες για να επιτευχθεί ένα καλό θεραπευτικό αποτέλεσμα, όπως είπε στο συμπόσιο ο καθηγητής Philip Gorwood (Ινστιτούτο Ψυχιατρικής και Νευροεπιστημών του Παρισιού, Παρίσι, Γαλλία). Αυτό είναι πιθανότατα πιο εμφανές κατά την πρώτη δεκαετία της διαταραχής.
Η αναγκαιότητα της πρόληψης των υποτροπών
Η έγκαιρη θεραπεία και η επίτευξη της παραμονής σε αυτήν είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις στη διαχείριση της σχιζοφρένειας, συνέχισε. Αλλά εάν επιτευχθεί η μείωση των υποτροπών, θα υπάρξει και μικρότερο στίγμα. Η αυτονομία των ασθενών, η κοινωνική ένταξη και η αυτοεκτίμηση θα ενισχυθούν και όλα αυτά θα διευκολύνουν τη λειτουργική αποκατάσταση.
Σημαντικό επίσης είναι ότι γνωρίζουμε από μακροχρόνιες μελέτες απεικόνισης ότι το χρονικό διάστημα που συμβαίνουν οι υποτροπές σχετίζεται με την απώλεια συνολικού εγκεφαλικού όγκου και όγκου της λευκής ουσίας στο μετωπιαίο λοβό.8
Το αποτέλεσμα μπορεί επίσης να βελτιστοποιηθεί με την ενθάρρυνση της παραμονής στη θεραπεία, δήλωσε ο καθηγητής John Kane (Ιατρική Σχολή Donald και Barbara Zucker, Hempstead, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ). Συνέχισε, λέγοντας ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση των LAIs. Παρόλο που τα στοιχεία της καθημερινής πρακτικής, δείχνουν βελτίωση ως προς την κλινική αποτελεσματικότητα και ύπαρξη διαθέσιμων επίλογων θεραπείας με ένα LAI, αυτή η θεραπευτική στρατηγική εξακολουθεί να εφαρμόζεται με φειδώ.
Ο καθηγητής John Kane υποστήριξε περαιτέρω ότι τα LAIs θα πρέπει να συστήνονται σε όλους τους ασθενείς που χρειάζονται θεραπεία με ένα αντιψυχωτικό φάρμακο, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που βρίσκονται στα αρχικά στάδια της νόσου. Για να συμβεί αυτό, το κλινικό προσωπικό πρέπει να γνωρίζει το σκεπτικό χορήγησης των LAIs. Πρέπει επίσης να γίνει κατανοητός ο καλύτερος δυνατός τρόπος επικοινωνίας αυτής της θεραπευτικής επιλογής στους ασθενείς και τις οικογένειές τους.
Η αποδοχή μπορεί να ενθαρρυνθεί υπογραμμίζοντας ότι τα LAIs έχουν αποδειχθεί ότι συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων των ασθενών. Η εξήγηση αυτή απαιτεί χρόνο, υπομονή και επιμονή.
Πειθαρχία για την αγωγή
Η επικοινωνία χορήγησης των LAIs χρειάζεται κατανόηση, υπομονή και επιμονή. Αλλά μπορεί να βελτιώσει το αποτέλεσμα για όλους τους ενδιαφερόμενους
Οι ομιλητές ανέφεραν πολλές πτυχές που σχετίζονται με τη χρήση των LAIs στην πράξη, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων που σημειώνουν ότι η φαρμακευτική αγωγή είναι αποτελεσματική στην πρόληψη της υποτροπής, με έναν αριθμό που απαιτείται για τη θεραπεία (Number Needed to Treat) να είναι χαμηλός, δηλαδή 3.9 Επίσης, τόνισαν ότι πολλοί ασθενείς δεν λαμβάνουν από του στόματος φάρμακα όπως τους έχει συνταγογραφηθεί: σε μια μεγάλη φινλανδική μελέτη 2588 ασθενών, περισσότεροι από τους μισούς δεν πήραν καν τη συνταγή τους μετά το εξιτήριο τους ή δεν έλαβαν το φάρμακο τους για περισσότερο από τριάντα ημέρες.10 Ωστόσο, η έλλειψη συμμόρφωσης είναι δύσκολο να προβλεφθεί στους ασθενείς. Ο συχνότερος λόγος υποτροπής ή νοσηλείας είναι η μη συμμόρφωση στην φαρμακευτική αγωγή. Μελέτη έδειξε ότι η διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής συσχετίστηκε με πενταπλάσιο κίνδυνο πρώτης ή δεύτερης υποτροπής συγκριτικά με τη συνέχιση της θεραπείας.3 Η χρήση των LAIs έχει επίσης αποδειχθεί ότι ενισχύει την παραμονή στη θεραπεία και μειώνει την επανανοσηλεία σε σύγκριση με την από του στόματος αντιψυχωτική φαρμακευτική αγωγή.10,11
Συνεργασία με τους ασθενείς για την ενίσχυση της παραμονής στη θεραπεία
Η προτροπή να λαμβάνει το φάρμακό ο ασθενής όπως του έχει συνταγογραφηθεί είναι ένας τρόπος βελτίωσης της παραμονής στη θεραπεία. Οι καθημερινές υπενθυμίσεις μπορεί επίσης να είναι ωφέλιμες. Ωστόσο, η χορήγηση σκευάσματος μακράς διάρκειας δράσης μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική. Οι ασθενείς δεν έχουν απαραιτήτως αρνητικές απόψεις σχετικά με τα LAIs και υπάρχουν ενδείξεις ότι η μειωμένη χρήση τους οφείλεται περισσότερο στη αμφιθυμία των ψυχιάτρων, 12 δήλωσε ο καθηγητής κ. Kane.
Επίσης, ανέφερε πολύ πρόσφατα στοιχεία από μια μελέτη που δείχνει ότι, είναι δυνατόν να επιτευχθεί συμφωνία για χορήγηση ένεσης από μεγάλο ποσοστό ασθενών ακόμη και εκείνων που βρίσκονται στο αρχικό στάδιο της νόσου.13
Σε αυτή τη μελέτη, τα κέντρα παρακολούθησης εξωτερικών ασθενών τυχαιοποιήθηκαν ως προς τη συνήθη θεραπεία (Treatment-as-usual) και σε ένα πρόγραμμα που ενθαρρύνει τη χρήση ενός LAI. Αυτό περιελάμβανε την εκπαίδευση του προσωπικού στην από κοινού λήψη αποφάσεων με τον ασθενή και τον τρόπο συζήτησης των LAIs με τους ασθενείς και τις οικογένειες τους. Από τους 576 ασθενείς που ήταν δυνητικά κατάλληλοι, μόνο το 14% αρνήθηκε να συμμετάσχει στη μελέτη επειδή δεν θα σκεφτόντουσαν να πάρουν ένα LAI. Από τον τελικό πληθυσμό των 234 συμμετεχόντων, το 91% δέχτηκε τουλάχιστον μία μακράς διάρκειας δράσης ένεση κατά το διάστημα των τριών πρώτων μηνών της μελέτης.
Δεδομένου ότι οι ασθενείς και οι κλινικοί ιατροί έχουν κοινό στόχο τη βελτίωση της λειτουργικότητας και της ποιότητας ζωής, μπορεί να υπάρξει βελτίωση ως προς αυτά τα αποτελέσματα; Ο καθηγητής Matthew Taylor (Τμήμα Ιατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Ηνωμένο Βασίλειο) έθεσε αυτήν την ερώτηση. Συνήθως, η προσωπική και η κοινωνική λειτουργικότητα αξιολογείται με μη δομημένη κλινική συνέντευξη και οι αντιλήψεις των ασθενών και των κλινικών μπορεί να μην σχετίζονται επαρκώς.14
Υπάρχει διαθέσιμος και πιο αντικειμενικός τρόπος αξιολόγησης, μέσω της κλίμακας GAF (Global Assessment of Functioning). Ο καθηγητής Taylor εξέφρασε επίσης την ικανοποίησή του για τις τεχνολογικές εξελίξεις που θα μας επιτρέψουν να αποκτήσουμε πιο λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την εκτίμηση της κατάστασης υγείας των ασθενών, όπως καταγράφεται από τους ίδιους, σε πραγματικό χρόνο.15
Εκπαιδευτική- οικονομική υποστήριξη για αυτό το δορυφορικό συμπόσιο παρέχεται από την H. Lundbeck A / S.
Our correspondent’s highlights from the symposium are meant as a fair representation of the scientific content presented. The views and opinions expressed on this page do not necessarily reflect those of Lundbeck.
