Η έγκαιρη παρέμβαση και η συνεχιζόμενη θεραπεία έχουν καθοριστική σημασία για τη διασφάλιση καλού θεραπευτικού αποτελέσματος στη σχιζοφρένεια. Στα παραπάνω περιλαμβάνονται ο καθορισμός των θεραπευτικών στόχων από την πλευρά του ασθενούς, η ανάπτυξη σχεδίου πρόληψης των υποτροπών και η αναγνώριση ζητημάτων ως προς τη διακοπή της θεραπείας. Αλλά παίζουν κάποιο ρόλο τα μακράς διάρκειας δράσης ενέσιμα αντιψυχωτικά (LAIs); Το θέμα παρουσιάστηκε σε Δορυφορικό Συμπόσιο στο ECNP2020.
Ανάγκη για έγκαιρη παρέμβαση
Η διαχείριση του πρώτου ψυχωτικού επεισοδίου έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, όπως δήλωσε η Tara Niendam (Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, ΗΠΑ). Η διάρκεια της μη θεραπευόμενης ψύχωσης, από τα πρώτα συμπτώματα έως την οριστική διάγνωση, προβλέπει σημαντικά το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα1. Η «πρώιμη» ψύχωση (τα πρώτα 5 χρόνια μετά την έναρξη των συμπτωμάτων) είναι η κρίσιμη περίοδος κατά την οποία η θεραπεία έχει τη μεγαλύτερη επίδραση2. Είναι σημαντικότερο να εστιάζεται η προσπάθεια της διαχείρισης της νόσου στην διατήρηση της λειτουργικότητας σε αντιδιαστολή με την προσπάθεια ανάκτησης της χαμένης λειτουργικότητας.
Η περίοδος της πρώιμης ψύχωσης είναι κρίσιμη, καθώς τότε η θεραπεία έχει τη μεγαλύτερη επίδραση
Μειώνοντας τον κίνδυνο υποτροπής
Υπάρχει ετερογένεια στην πορεία της νόσου, και μία ολοκληρωμένη θεραπευτική προσέγγιση μπορεί να μειώσει την μακροχρόνια αναπηρία3. Η πρώιμη λειτουργικότητα είναι ο καλύτερος προγνωστικός παράγοντας για τη μετέπειτα λειτουργικότητα. Δώστε στον ασθενή το μήνυμα ότι είναι δυνατή η ανάκαμψη και εστιάστε στους ευρύτερους θεραπευτικούς στόχους και τους ρόλους που οι ασθενείς επιθυμούν να επανακτήσουν, ταυτόχρονα με τον έλεγχο των συμπτωμάτων. Η ανάπτυξη ενός «σχεδίου πρόληψης υποτροπών» βοηθά τους ασθενείς να αναγνωρίσουν τα πρώτα σημάδια υποτροπής και να ανταποκριθούν γρήγορα και κατάλληλα.
Η έλλειψη επίγνωσης της νόσου είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της σχιζοφρένειας, δήλωσε ο Robin Emsley (Πανεπιστήμιο Stellenbosch, Κέιπ Τάουν, Νότια Αφρική). Η εναισθησία παραμένει συχνά ελλιπής παρά την επαρκή ανταπόκριση στη θεραπεία4 και επηρεάζει την ικανότητα συμμετοχής στις θεραπευτικές αποφάσεις.
Η διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας υποτροπής
Η διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής είναι ο πιο σημαντικός προγνωστικός παράγοντας μελλοντικών υποτροπών5. Ακόμη και μικρές περίοδοι διακοπής της φαρμακευτικής αγωγής μπορεί να οδηγήσουν σε υποτροπή και στην οξεία επανεμφάνιση των θετικών συμπτωμάτων, συχνά με ελάχιστα προειδοποιητικά σημάδια 6. Οι συνέπειες της υποτροπής μπορεί να είναι σοβαρές, περιλαμβάνοντας ψυχοκοινωνικές7 και βιολογικές επιπτώσεις6. Οι τελευταίες περιλαμβάνουν την ανθεκτικότητα στη θεραπεία6, την μείωση του όγκου του εγκεφάλου8 και την αυξημένη θνησιμότητα9.
Τα LAIs μπορούν να μειώσουν το ποσοστό των υποτροπών
Ο καθηγητής Emsley πρότεινε τα LAIs να χρησιμοποιούνται για τη μείωση του ποσοστού των υποτροπών. Σε μια μετα-ανάλυση, τα LAIs συσχετίστηκαν με 64% μειωμένο κίνδυνο νοσηλείας, σε σχέση με την από του στόματος φαρμακευτική αγωγή10. Ο τρόπος με τον οποίο ο γιατρός παρουσιάζει την επιλογή μιας LAI θεραπείας μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την πιθανότητα αποδοχής της11. Είναι σημαντική η εστίαση στα οφέλη της θεραπείας για τον ασθενή και όχι μόνο στον τρόπο χορήγησης. Η «κινητοποιητική συνέντευξη», συμβάλει στην αμφισβήτηση λανθασμένων πεποιθήσεων για την θεραπεία αυτή.
Σε μια κλινική μελέτη, μια «άπαξ μηνιαία ενέσιμη αγωγή» καθυστέρησε σημαντικά το χρόνο μέχρι την πρώτη νοσηλεία σε άτομα με σχιζοφρένεια πρώιμης φάσης, συγκριτικά με την συνήθη θεραπευτική προσέγγιση (Standard of Care-SoC)
Τα LAIs δεν χρησιμοποιούνται ευρέως στην αρχική φάση της σχιζοφρένειας, λόγω υπερεκτίμησης του βαθμού παραμονής στη θεραπεία με την από του στόματος φαρμακευτική αγωγή, καθώς και της προκατάληψης κατά των ενέσεων12. Ο John Kane (Donald and Barbara Zucker School of Medicine, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ) τόνισε ότι η δυσκολία της παραμονής σε χρόνιες θεραπείες είναι ένα φυσιολογικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό και δεν πρέπει να στιγματίζεται. Πολλά εμπόδια στη χρήση των LAIs μπορούν να ξεπεραστούν μέσω της κατάλληλης εκπαίδευσης και κατάρτισης12. Πολύ πρόσφατα αποτελέσματα κλινικών μελετών έδειξαν ότι μια συγκεκριμένη LAI θεραπεία καθυστέρησε σημαντικά τον χρόνο μέχρι την πρώτη νοσηλεία σε άτομα με σχιζοφρένεια πρώιμης φάσης, συγκριτικά με την συνήθη θεραπευτική προσέγγιση (Standard of Care-SoC)13
Τα οφέλη ενός προγράμματος έγκαιρης παρέμβασης
Η Charlotte Emborg Mafi (Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Aarhus, Δανία) παρουσίασε ένα πρόγραμμα έγκαιρης παρέμβασης του πρώτου ψυχωτικού επεισοδίου που ξεκίνησε στη Δανία, με μια «ασθενο-κεντρική και βασισμένη στην αποκατάσταση προσέγγιση» για τη βελτιστοποίηση της συμμετοχής των ασθενών. Οι θεραπευτικές ομάδες έχουν χαμηλή αναλογία προσωπικού προς ασθενή, επιτρέποντας επισκέψεις στο σπίτι και συχνή επαφή. Το συνολικό άμεσο και έμμεσο ιατρικό κόστος ανά ασθενή μειώθηκε με αυτήν την παρέμβαση, ενώ αυξήθηκε το ποσοστό των ασθενών που παραμένουν στη θεραπεία14,15.
Η εκπαιδευτική και οικονομική υποστήριξη για αυτό το δορυφορικό συμπόσιο έγινε από την εταιρεία Lundbeck.
