Πρώιμη παρέμβαση στην ψύχωση: αξίζει η επένδυση;

Σε ένα debate στο πλαίσιο του συνεδρίου WFSBP, με προεδρείο τον Καθηγητή κ. Matcheri Keshavan, της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, στη Βοστώνη των ΗΠΑ, ο καθηγητής κ. Ashok Malla από το πανεπιστήμιο McGill στο Μόντρεαλ του Καναδά, ανέλαβε το ρόλο του υποστηρικτή ενώ ο καθηγητής κ. David Castle από την Αυστραλία ενήργησε ως αντιπαραβαλλόμενος, όταν συζητήθηκε το θέμα «Πρώιμη παρέμβαση στην ψύχωση: αξίζει η επένδυση;»

Ο καθηγητής κ. Keshavan περιέγραψε την «πρώιμη παρέμβαση» ως μια αλλαγή στην ψυχιατρική, ιδιαίτερα στο πεδίο των ψυχωτικών διαταραχών. Τόνισε ότι, η ιδέα της πρώιμης παρέμβασης ήταν τόσο συναρπαστική που υπήρξε τεράστια απήχηση σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, τέθηκαν επίσης ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τη σχέση κόστους-οφέλους αυτής της προσέγγισης.

Οι δύο ομιλητές είχαν να απαντήσουν τις ίδιες τρεις βασικές ερωτήσεις:

  1. Τι είναι η «πρώιμη παρέμβαση» και είναι καλή ιδέα;
  2. Λειτουργεί;
  3. Είναι οικονομικά αποδοτική;

Η παροχή της καλύτερης δυνατής θεραπείας όσο το δυνατόν νωρίτερα σε άτομα με σοβαρή ψυχική ασθένεια αποτελεί ηθική επιταγή

Ο καθηγητής κ. Malla άρχισε λέγοντας «ναι», η πρώιμη παρέμβαση αξίζει την επένδυση επειδή σώζει ζωές, επηρεάζει θετικά τις ζωές μέσω της βελτίωσης των παραμέτρων σε όλες τους τομείς, μειώνει το φορτίο για τον ασθενή και τον φροντιστή/οικογένεια, είναι οικονομικά αποδοτική μακροπρόθεσμα. Τελικά, είναι ο μοναδικός ανθρωποκεντρικός τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος, δηλαδή υπάρχει ηθική επιταγή του να παρέχουμε όσο το δυνατόν νωρίτερα την καλύτερη δυνατή θεραπεία σε άτομα με σοβαρή ψυχική ασθένεια.

Η πρώιμη παρέμβαση έχει δύο βασικούς πυλώνες, δήλωσε ο καθηγητής κ. Malla1:

  1. Ένα ολοκληρωμένο πακέτο παρεμβάσεων εξειδικευμένο για συγκεκριμένες φάσεις, π.χ. εξατομικευμένη διαχείριση περιστατικού (ACM), αντιψυχωτικά δεύτερης γενιάς (SGA), γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), οικογενειακή παρέμβαση (FI) κλπ., με βάση την ανάγκη να τροποποιηθεί η έκβαση της νόσου κατά την κρίσιμη περίοδο των 2 έως 5 ετών πριν την παγίωση της υπολειμματικής φάσης.
  2. Μείωση της καθυστερημένης έναρξης της θεραπείας, παρεμβαίνοντας νωρίς, με βάση καλά τεκμηριωμένα στοιχεία που επιδεικνύουν την αρνητική επίδραση της διάρκειας της μη θεραπευόμενης ψύχωσης στο βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα.

Σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Malla, υπάρχουν πολλές αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα της πρώιμης παρέμβασης, με στοιχεία από ασθενείς με πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο (FEP) που δείχνουν π.χ. χαμηλότερα ποσοστά διακοπής της θεραπείας, υψηλότερα ποσοστά ύφεσης, χαμηλότερα ποσοστά υποτροπής και καλύτερη γενική λειτουργικότητα (για ανασκόπηση βλέπε2).

η έγκαιρη παρέμβαση μειώνει τη θνησιμότητα

Επιπλέον, η έγκαιρη παρέμβαση μειώνει τη θνησιμότητα. Το ποσοστό των θανάτων ανεξαρτήτου αιτίας μεταξύ των ατόμων που έλαβαν υπηρεσίες πρώιμης παρέμβασης στην ψύχωση ήταν τέσσερις φορές χαμηλότερο από ότι τα άτομα με πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο (FEP) που δεν έλαβαν αυτές τις υπηρεσίες.3 Καταλήγοντας, ο αριθμός που απαιτείται για θεραπεία (Number Needed to Treat-NNT) είναι 40, ο οποίος σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Malla είναι πολύ χαμηλός, αν π.χ. τον συγκρίνουμε με τη χρήση στατίνων σε καρδιακές παθήσεις, που ο αντίστοιχος αριθμός είναι άνω των 200.

Ο καθηγητής κ. Malla συνέχισε παρουσιάζοντας στοιχεία σχετικά με την πρώιμη παρέμβαση για το πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο (FEP) από το Ηνωμένο Βασίλειο, με 18£ καθαρή μείωση κόστους για κάθε 1£ που δαπανάται.4 Δήλωσε ότι οι υπηρεσίες πρώιμης παρέμβασης (Early Intervention Services, EIS) είναι οικονομικά αποδοτικές, ακόμη και όταν παρατείνονται πέραν των δύο ετών - κάτι που μπορεί να μην είναι απαραίτητο για περισσότερους από τους μισούς ασθενείς. Επιπλέον, με τη μείωση της διάρκειας της μη-θεραπευόμενης ψύχωσης, αυξάνονται τα οφέλη από την πρώιμη παρέμβαση, π.χ. βελτιώνοντας την ύφεση των αρνητικών συμπτωμάτων.5

Ο καθηγητής κ. Malla ολοκλήρωσε το δικό του μέρος της συζήτησης λέγοντας ότι, το χρωστάμε στους νέους και τις οικογένειές τους να τους προσφέρουμε πραγματικές ευκαιρίες αποκατάστασης, παρέχοντας την πιο σύγχρονη και ενδεδειγμένη θεραπεία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Ο αντιπαραβαλλόμενος του, καθηγητής κ. Castle, ξεκίνησε με μία σειρά αδύνατων σημείων της πρώιμης παρέμβασης, εστιάζοντας στην κατάσταση που επικρατεί στην πατρίδα του την Αυστραλία. Πρώτο στη λίστα ήταν το ζήτημα της εστίασης στους νέους ασθενείς. Αναφέρθηκε σε μια μελέτη όπου περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς είχαν εμφανίσει το πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο τους (FEP) μετά την ηλικία των 25 ετών και ο καθηγητής κ. Castle υποστήριξε ότι, με την επικέντρωση σε νέους ασθενείς χάνουμε πολλούς ασθενείς που θα μπορούσαν ενδεχομένως να επωφεληθούν από τη θεραπεία.6

Ο καθηγητής κ. Castle δήλωσε ότι, δυστυχώς πολλοί άνθρωποι με ψύχωση έχουν κακή πρόγνωση, παρά την έγκαιρη παρέμβαση, ενώ άλλοι έχουν πολύ καλή εξέλιξη, χωρίς την έγκαιρη παρέμβαση.7

Στη συνέχεια, υπήρξε κριτική για το τι σημαίνει μακρά διάρκεια μη-θεραπευόμενης ψύχωσης, για την οποία δεν φαίνεται να υπάρχει ένας σαφής ορισμός. Αυτό επεξηγήθηκε με δημοσιευμένα δεδομένα που αναφέρονται σε διάρκεια που κυμαίνεται από 22 έως 67 εβδομάδες. Περαιτέρω, ο καθηγητής κ. Castle υποστήριξε ότι παρά τις διάφορες κοινοτικές παρεμβάσεις και προγράμματα εκπαίδευσης, δεν έχει υπάρξει μεταβολή στη διάρκεια της μη-θεραπευόμενης ψύχωσης.8

Ο καθηγητής κ. Castle αναφέρθηκε κατόπιν στους πυλώνες της πρώιμης παρέμβασης που αναφέρθηκαν από τον καθηγητή κ. Malla ως «μαγικά συστατικά», ενώ ταυτόχρονα εξήγησε ότι δεν υπάρχει τίποτα μαγικό ή ειδικό για όλα αυτά και ότι αποτελούν απλώς τα συστατικά της καλής φροντίδας. «Η καλή φροντίδα είναι καλή φροντίδα».

Σε μια μελέτη του 2010 με τίτλο “Early intervention in psychotic disorders: Faith before facts?”9, την οποία ο καθηγητής κ. Castle χαριτολογώντας χαρακτήρισε ως «η αίρεση του Bosanac», όπου ο Bosanac και οι συνάδελφοί του είχαν ήδη αναφερθεί σε πολλά από τα σημεία που ακούστηκαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης.

Σε αυτή τη μελέτη, η οποία αμφισβητήθηκε πολύ τότε, οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «οι κλινικοί και οι ερευνητές ίσως είναι καλύτερο να στρέψουν την προσοχή τους στην υποστήριξη παροχής καλύτερων, πλήρως απαρτιωμένων υπηρεσιών για όλους τους ανθρώπους με ψυχωτικές διαταραχές, ανεξάρτητα από το στάδιο της ασθένειάς τους».

Συμπερασματικά ο καθηγητής κ. Castle τόνισε  ότι ο κατακερματισμός της θεραπείας από απομονωμένες δομές είναι καταστροφικός, δημιουργώντας αρκετά προβλήματα μετάβασης από τις υπηρεσίες εφήβων προς τις υπηρεσίες ενηλίκων, έχοντας ως αποτέλεσμα το αίσθημα απώλειας και θλίψης. Τέλος, ολοκληρώνοντας την παρουσίασή του τόνισε ότι, «η καλή φροντίδα είναι καλή σε οποιοδήποτε στάδιο της ασθένειας».

Our correspondent’s highlights from the symposium are meant as a fair representation of the scientific content presented. The views and opinions expressed on this page do not necessarily reflect those of Lundbeck.

Αναφορές

  1. Malla & Norman Can J Psychiatry 2001;46:645-648.
  2. Correlj et al. JAMA Psychiatry. 2018;75:555-565.
  3. Anderson et al. Am J Psychiatry. 2018;175:443-452.
  4. Campion & Knapp, Lancet Psychiatry. 2018;5:103-105.
  5. Dama et al. Acta Psychiatrica Scand. 2019; 1-12
  6. Selvendra et al. Australas Psychiatry. 2014;22:235-241.
  7. Sheperd et al. Psychol Med Monogr Suppl. 1989;15:1-46.
  8. Oliver et al. Schizophr Bull. 2018;44:1362-1372.
  9. Bosanac et al. Psychol Med. 2010;40:353-8.