Η Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή (ΜΚΔ) είναι μια ετερογενής διαταραχή που χαρακτηρίζεται από διαφορετικά συμπτώματα - διάθεσης, γνωσιακά και σωματικά συμπτώματα. Ειδικότερα, τα γνωσιακά συμπτώματα επιβαρύνουν την ψυχοκοινωνική και εργασιακή λειτουργικότητα των ασθενών. Για να επιτευχθεί τόσο η συμπτωματική ύφεση αλλά και η λειτουργική αποκατάσταση, ειδικοί από την Αυστραλία, το Βέλγιο, την Κίνα και τις ΗΠΑ σε συμπόσιο στο συνέδριο ECNP 2018 πρότειναν την από κοινού λήψη απόφασης για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης όπως και την εξατομίκευση του θεραπευτικού στόχου. Η από κοινού λήψη απόφασης για τη θεραπεία επιτρέπει την εξατομίκευση των θεραπευτικών στόχων ώστε να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα και η λειτουργική έκπτωση που είναι ξεχωριστά για τον κάθε ασθενή. Τα αποτελέσματα που είναι σημαντικά για τον κάθε ασθενή χρειάζεται κατόπιν να αξιολογηθούν με μια νέα κλίμακα που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην κατάθλιψη, η οποία περιλαμβάνει όλους τους τομείς των συμπτωμάτων και της λειτουργικότητας.
Η αποκατάσταση της γνωσιακής λειτουργίας είναι σημαντική για τη λειτουργική αποκατάσταση
Η λειτουργική αποκατάσταση από τη ΜΚΔ διευκολύνει την ψυχοκοινωνική και εργασιακή λειτουργικότητα, εξήγησε η Yanling He, καθηγήτρια ψυχιατρικής από τη Σανγκάη της Κίνας. Οι θεραπευτικές στρατηγικές επομένως χρειάζεται να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα γνωσιακά συμπτώματα ώστε να βελτιωθούν τα συμπτώματα που σχετίζονται με τη λειτουργικότητα στην καθημερινή ζωή.
Η καθηγήτρια Ηε αναφέρθηκε εκτενώς σε μια μελέτη που δείχνει ότι το 52% από 164 ασθενείς με ΜΚΔ ανέφεραν ότι η γνωσιακή δυσλειτουργία εμπόδισε σημαντικά την λειτουργικότητά τους στον εργασιακό χώρο.1 Γνωσιακά συμπτώματα που αφορούν εκτελεστικές λειτουργίες, τη μνήμη και την προσοχή, εμμένουν ακόμη και όταν η κατάθλιψη έχει αντιμετωπιστεί, πρόσθεσε2 .
Σχεδόν το 70% των ασθενών με κατάθλιψη υποφέρουν από σημαντική λειτουργική έκπτωση
Η καθηγήτρια He επίσης παρουσίασε μελέτη στην οποία συμμετείχαν 1051 ασθενείς με ΜΚΔ με πλήρη απασχόληση, που έδειξε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της βαρύτητας των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και της επιδείνωσης της υποκειμενικής γνωσιακής λειτουργίας βασιζόμενης στη βαθμολογία της κλίμακας PDQ (p<0.0001).3
Επιπρόσθετα, αντικειμενικές μετρήσεις των γνωσιακών συμπτωμάτων εξηγούν περισσότερο την ασταθή εργασιακή απόδοση από την βαρύτητα των συμπτωμάτων, είπε.4
Η λειτουργική έκπτωση εμμένει παρόλη τη θεραπευτική αντιμετώπιση
Σχεδόν 70% των ασθενών με ΜΚΔ υποφέρουν από σημαντική λειτουργική έκπτωση κατά τη διάγνωσή τους,5 είπε ο Bernhard Baune, καθηγητής ψυχιατρικής από τη Μελβούρνη της Αυστραλίας – αλλά και μετά από την αγωγή πολλοί ασθενείς συνεχίζουν να βιώνουν λειτουργική έκπτωση στην εργασία τους6 και την κοινωνική τους ζωή.7 Η βελτίωση της λειτουργικότητας επομένως αποτελεί προτεραιότητα στη θεραπεία.
Πολλοί ασθενείς συνεχίζουν να βιώνουν λειτουργική έκπτωση παρόλη τη θεραπεία
Η αρνητική επίδραση της ΜΚΔ στη ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα συνδέεται με εκτελεστικές και χωρικές γνωσιακές λειτουργίες, πρόσθεσε ο καθηγητής Baune8. Στη μελέτη Adelaide, Cognitive Function and Mood Study, οι εκτελεστικές λειτουργίες ήταν οι πιο σημαντικοί ανεξάρτητοι προγνωστικοί παράγοντες της ψυχοκοινωνικής απόδοσης σε ασθενείς με ύφεση συμπτωμάτων.9
Οι κλινικοί ιατροί συχνά δεν δίνουν σημασία στα γνωσιακά συμπτώματα
Οι προσδοκίες των ιατρών δεν ταυτίζονται συχνά με τις προσδοκίες των ασθενών για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Ο καθηγητής Baune περιέγραψε μια διαδικτυακή έρευνα στην οποία συμμετείχαν 650 ψυχίατροι, 366 γενικοί ιατροί, 30 νευρολόγοι και 2008 ασθενείς με κατάθλιψη από τη Βραζιλία, τον Καναδά, το Μεξικό, τη Νότια Κορέα, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία.
Οι κλινικοί ιατροί και οι ασθενείς δεν έχουν τις ίδιες προσδοκίες από τη θεραπεία
Η έρευνα αποκάλυψε ότι όταν γίνεται σύγκριση των απαντήσεων από τους ασθενείς, οι ιατροί δίνουν χαμηλότερη βαθμολογία στην αξία της αντιμετώπισης των σωματικών και γνωσιακών συμπτωμάτων, και η μεγαλύτερη διαφορά βρέθηκε στα γνωσιακά συμπτώματα στην οξεία φάση της ΜΚΔ.10
Κάνουμε τις σωστές ερωτήσεις στους ασθενείς με κατάθλιψη;
Οι περισσότεροι ψυχίατροι δεν αξιολογούν το αποτέλεσμα όταν αντιμετωπίζουν ασθενείς με κατάθλιψη, είπε ο Koen Demyttenaere, καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Leuven του Βελγίου. Όταν αξιολογούμε το αποτέλεσμα, αξιολογούμε τι είναι περισσότερο σημαντικό για τους ασθενείς; Για παράδειγμα, σε μελέτη που περιέγραψε ο καθηγητής Baune, το 55% των 274 ασθενών που είχαν βαθμολογία ≤7 στην κλίμακα αξιολόγησης της κατάθλιψης κατά Hamilton (HAM-D17) — η οποία δεν σχεδιάστηκε για την αξιολόγηση των γνωσιακών συμπτωμάτων — δεν θεώρησαν ότι βρίσκονταν σε ύφεση συμπτωμάτων.11
Ποιες κλίμακες θα πρέπει να χρησιμοποιούμε; Και θα πρέπει να είναι υποκειμενικές ή αντικειμενικές αξιολογήσεις;
Ο καθηγητής Demyttenaere συζήτησε την ανάγκη να αξιολογείται το αποτέλεσμα χρησιμοποιώντας κλίμακες που αξιολογούν τη γνωσιακή λειτουργία, περιλαμβάνοντας:
- Το ερωτηματολόγιο Perceived Deficits Questionnaire με 20 ή 5 λήμματα (PDQ-20 ή PDQ-5), που είναι ένα υποκειμενικό ερωτηματολόγιο και βαθμολογείται από τον ασθενή
- Τη δοκιμασία υποκατάστασης ψηφίων με σύμβολα (Digit Symbol Substitution Test (DSST)
- Το THINC-it
Τόσο η DSST και το THINC-it παρέχουν μια αντικειμενική αξιολόγηση των 4 τομέων στης γνωσιακής λειτουργίας — εκτελεστική λειτουργία, ψυχοκινητική ταχύτητα, προσοχή και μνήμη.
Εάν δεν κάνουμε τις σωστές ερωτήσεις, πως μπορούμε να βελτιωθούμε και πως μπορούμε να επιτύχουμε λειτουργική αποκατάσταση;
Η αποκατάσταση από τη ΜΚΔ θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο συμπτωματική όσο και λειτουργική αποκατάσταση και να αφορά την από κοινού λήψη αποφάσεων είπε ο καθηγητής Baune. Οι θεραπευτικοί στόχοι εξαρτώνται από:
- Το στάδιο της νόσου — όλοι οι τομείς των συμπτωμάτων θα πρέπει να αντιμετωπιστούν (διάθεση, σωματικά και γνωσιακά συμπτώματα) σε όλα τα στάδια της νόσου (οξεία φάση, υπό-οξεία φάση και φάση συμπτωματικής ύφεσης)
- Τις εξατομικευμένες ανάγκες του ασθενούς
Ο Mark Opler, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής στη Ν. Υόρκη, στις ΗΠΑ, συμφώνησε και υποστήριξε ότι η λήψη από κοινού απόφασης με τον ασθενή:
- Αναγνωρίζει την ετερογένεια της ΜΚΔ και των ασθενών με ΜΚΔ
- Επιτρέπει την εξατομίκευση των θεραπευτικών στόχων μιας και οι ασθενείς συμμετέχουν ενεργά στις αποφάσεις
Η από κοινού λήψη αποφάσεων, θεραπευτική στοχοθέτηση και η αξιολόγηση του αποτελέσματος διευκολύνουν τη λειτουργική αποκατάσταση
Ο καθηγητής Opler περιέγραψε την προσέγγιση της στοχοθέτησης και εξήγησε την προσαρμογή αυτής της προσέγγισης στην κατάθλιψη με μεγάλη επιτυχία, για την παρακολούθηση της εξέλιξης της θεραπείας καθώς οι ασθενείς προσπαθούν να επιτύχουν συγκεκριμένους στόχους που έχουν αναγνωρίσει ως κομμάτι του θεραπευτικού πλάνου. Οι διαφορετικοί στόχοι στην αντιμετώπιση της ΜΚΔ που αφορούν την κινητοποίηση, τη διάθεση, γνωσιακές λειτουργίες, τη σωματική και ψυχική υγεία προκύπτουν μετά από γόνιμο διάλογο με βάση την εμπειρία των ασθενών από τη νόσο, τη σχετική συμπτωματολογία και την επίδραση που αυτές οι εμπειρίες έχουν στη ζωή τους.
Είναι επομένως σημαντικό να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα που είναι σημαντικά για τους ασθενείς, χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες κλίμακες που περιλαμβάνουν όλες τις κατηγορίες συμπτωμάτων καθώς και τη λειτουργική αποκατάσταση.
Το συμπόσιο αυτό υποστηρίχθηκε οικονομικά για εκπαιδευτικούς λόγους από φαρμακευτική εταιρία
2 φαρμακευτικές εταιρίες συγχρηματοδότησαν και σχεδίασαν τη μελέτη Goal Attainment και προσάρμοσαν την κλίμακα Goal Attainment Scale για ασθενείς με κατάθλιψη.
