Χάρης Γερασίμου, Ψυχίατρος
Επιμελητής Ψυχιατρικής Κλινικής Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών

Η σχιζοφρένεια αποτελεί μια σοβαρή και χρόνια ψυχική νόσο με αρκετές φορές δυσίατη πορεία. Βιβλιογραφικά δεδομένα συσχετίζουν άμεσα την αρνητική πορεία της νόσου με τη διακοπή της αντιψυχωσικής αγωγής, με συνέπεια την υποτροπή, τη μεγαλύτερη πιθανότητα νοσηλείας, την έκπτωση της κοινωνικής και επαγγελματικής λειτουργικότητας και την δυσμενέστερη πρόγνωση, στοιχεία που την καθιστούν ανθεκτική στη θεραπεία. Επομένως, η έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια από την έναρξη της νόσου, χαρακτηρίζεται ως κρίσιμος παράγοντας για την μετέπειτα πορεία του ασθενούς.

Οι Karlovic και συνεργάτες (2020) μελέτησαν την επίδραση που έχει η ενέσιμη Αριπιπραζόλη μακράς δράσης (ALAI) στον μέσο αριθμό νοσηλειών, στο συνολικό αριθμό ημερών νοσηλείας, καθώς και στην κλινική αποτελεσματικότητα, η οποία αξιολογήθηκε με τις κλίμακες CGI-S (Clinical Global Impression Scale - severity of illness) και CRDPSS (Clinician‐Rated Dimensions of Psychosis Symptom Severity), σε ασθενείς με διάγνωση σχιζοφρένειας πρόσφατης έναρξης, όπου ως πρόσφατη ορίζεται η έναρξή της εντός των τελευταίων 2 ετών. Η μελέτη παρατήρησης είχε κατοπτρικό σχεδιασμό και συμπεριέλαβε 138 ασθενείς που πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης.  Οι ασθενείς που εντάχθηκαν στη μελέτη είχαν λάβει per os αντιψυχωσική αγωγή [αριπιπραζόλη (39), ρισπεριδόνη (37), κλοζαπίνη (21), αλοπεριδόλη (12), ολανζαπίνη (11), φλουφαιναζίνη (9), ζιπρασιδόνη (6), κουετιαπίνη (3)] τον χρόνο πριν την έναρξη αγωγής με μηνιαία Αριπιπραζόλη LAI 400mg. Οι κλίμακες CGI-S και CRDPSS που αποτελούν κλινικούς δείκτες βαρύτητας της νόσου και των ψυχωσικών συμπτωμάτων αντίστοιχα,  αξιολογήθηκαν  πριν την χορήγηση της Αριπιπραζόλης LAI και ένα έτος μετά. Μετά από ένα έτος θεραπείας με Αριπιπραζόλη LAI, οι ημέρες νοσηλείας αλλά και ο μέσος ετήσιος αριθμός νοσηλειών μειώθηκαν κατά περίπου 50%, σε σύγκριση με την περίοδο προ Αριπιπραζόλης LAI (6 vs 13.2, p<0.001 και 0.4 vs 0.9, p=0.005, αντίστοιχα). Επιπλέον, η κλινική ανταπόκριση με Αριπιπραζόλη LAI ήταν σαφώς βελτιούμενη σύμφωνα με τις κλίμακες CGI-S (3.1 vs 5.7 , p<0.001) και CRDPSS (13.8 vs 20.6 , p<0.001), δηλαδή μέσα σε ένα έτος οι ασθενείς της μελέτης παρατήρησης από «σε σημαντικό βαθμό/σοβαρά ασθενείς» (CGI-S=5.7) βελτιώθηκαν σε «ήπια ασθενείς» (CGI-S=3.1).

Η προτεινόμενη δοσολογία έναρξης της per os Αριπιπραζόλης ήταν 10-15mg/ ημέρα, σύμφωνα με τη συμπτωματολογία του ασθενούς και την κρίση του κλινικού ιατρού. Η δοσολογία μπορούσε να αυξηθεί μέχρι τα 30mg. Με την έναρξη της Αριπιπραζόλης LAI 400mg, η per os Αριπιπραζόλη συνεχίστηκε για 14 ημέρες σε δοσολογία 10mg στους ασθενείς που λάμβαναν κάτω από 20mg και σε δοσολογία 15mg στους ασθενείς που λάμβαναν πάνω από 20mg. Στην περίπτωση εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών, η δόση της Αριπιπραζόλης LAI μπορούσε να μειωθεί στα 300 mg.Ένα κλινικά χρήσιμο στοιχείο της μελέτης είναι ο τρόπος διαχείρισης των ανεπιθύμητων ενεργειών της Αριπιπραζόλης LAI και πιο συγκεκριμένα των εξωπυραμιδικών συμπτωμάτων (ακαθησία, τρόμος). Από τους  138 ασθενείς, οι 19 εμφάνισαν τρόμο ή/και ακαθησία, η πλειονότητα των οποίων ανταποκρίθηκε καλά στην τροποποίηση της δόσης στα 300mg (ν=17), ενώ σε επιπλέον 2 ασθενείς συγχορηγήθηκε προπρανολόλη 20mg/ ημέρα μετά την αρχική μείωση της Αριπιπραζόλης LAI.

Συμπερασματικά, η Αριπιπραζόλη LAI θα πρέπει να αποτελεί μια βασική επιλογή στην θεραπεία της σχιζοφρένειας πρόσφατης έναρξης, καθώς ανεξάρτητα από τον παράγοντα  της παραμονής στην αντιψυχωσική αγωγή, φαίνεται ότι οι ασθενείς επωφελούνται σε πολλαπλά επίπεδα, όπως η βελτίωση της ψυχοπαθολογίας τους, η μειωμένη πιθανότητα υποτροπής και νοσηλείας τους, καθώς και η βελτίωση της εν γένει λειτουργικότητάς τους.