Απόψεις ψυχιάτρων
Μπαλτά Γεωργία, Ψυχίατρος
Η 10η Οκτωβρίου έχει επιλεγεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας ως η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Πριν από 30 περίπου χρόνια, το 1994, οι ειδήμονες στο χώρο της ψυχικής υγείας θεώρησαν ότι οφείλουν να ευαισθητοποιήσουν και να ενημερώσουν την κοινή γνώμη τόσο για τα ψυχικά νοσήματα όσο και για τη δυνατότητα θεραπείας τους. Σήμερα, πλησιάζοντας στις 10 Οκτωβρίου του 2022, αυτή η αναγκαιότητα, να νοιαστούμε για την ψυχική υγεία των ανθρώπων, προβάλλει πιο επιτακτική από ποτέ.
Η πανδημία από τον κορονοϊό Covid 19 σφυροκοπάει τον πλανήτη μας τα τελευταία τρία χρόνια. Είναι βαρύς ο φόρος που μας επιβλήθηκε σε ανθρώπινες ζωές. Παράλληλα όμως με την απώλεια σε ανθρώπινο δυναμικό, η ανθρωπότητα έχει χάσει κάτι εξαιρετικά σημαντικό: το αίσθημα ασφάλειας, την πίστη ότι το περιβάλλον γύρω μας είναι ασφαλές.
Σήμερα, η καθημερινή ζωή έχει επανέλθει σε μεγάλο βαθμό στην πρότερη κανονικότητά της, οι επιπτώσεις, όμως, της πανδημίας έχουν αποδειχτεί καταστροφικές για την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Οι αγχώδεις διαταραχές έχουν αυξηθεί δραματικά, η κατάθλιψη βασανίζει πολύ περισσότερους ανθρώπους, οι αυτοκτονίες είναι συχνότερες, η χρήση εθιστικών ουσιών, παράνομων και μη, παρουσίασε αύξηση. Ομοίως οι ψυχωσικές διαταραχές, η έμφυλη βία και η εγκληματικότητα γενικά παρουσιάζουν ανησυχητικά ανοδική πορεία. Ο κορονοϊός covid19 αρρωσταίνει το σώμα μας, προσβάλλει το ενδοθήλιο των αγγείων μας και απειλεί τους πνεύμονες μας. Ταυτόχρονα όμως καταστρέφει και την ψυχική μας υγεία. Μοιραία, βρισκόμαστε μπροστά στο καίριο και επίκαιρο ερώτημα: Τι μπορούμε να κάνουμε; Η σωματική και ψυχική υγεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Χάνοντας τη μία, απειλείται αυτόματα και η άλλη.
Η πραγματικότητα που ζούμε μας φέρνει ξανά μπροστά στο αρχαιοελληνικό γνωμικό: “Νους υγιής εν σώματι υγιεί.” Φροντίζουμε, αρχικά, το σώμα μας και δεν το κακομεταχειριζόμαστε. Προσέχουμε τη διατροφή μας, πίνουμε αρκετό νερό, διατηρούμε ένα σωστό σωματικό βάρος και μια μέτρια σωματική άσκηση καθημερινά, ενώ αντιμετωπίζουμε και όποια σωματική ασθένεια τύχει να εμφανιστεί.
Ταυτόχρονα, χτίζουμε ένα γερό υποστηρικτικό δίκτυο από ανθρώπους γύρω μας. Είμαστε όντα κοινωνικά, κατά την Αριστοτελική ρήση, και έχουμε ανάγκη από την ανθρώπινη διαλεκτική. Η μοναξιά, και όχι η μοναχικότητα, έχει αποδειχτεί εξαιρετικά επικίνδυνη για την υγειά - ψυχική και σωματική - των ανθρώπων. Ο συνάνθρωπός μας, λοιπόν, που δεν αποτελεί πια απειλή για τη ζωή μας, μπορεί να γινεί αυτός που θα διαμεσολαβήσει ώστε να ζούμε καλύτερα και να ζούμε περισσότερο.
Τέλος, με τη γνώση που έχουμε αποκομίσει τα τελευταία χρόνια, όσον αφορά τις ψυχικές παθήσεις, οφείλουμε να κινητοποιηθούμε και σε αυτόν τον τομέα. Οι ειδήμονες οφείλουν να ενημερώσουν το ευρύ κοινό για τα ψυχικά νοσήματα και τη δυνατότητα θεραπείας τους. Αντιμετωπίζουμε τις ψυχικές ασθένειες, δεν αρνούμαστε την πραγματικότητα και δεν εθελοτυφλούμε. Στον 21ο αιώνα, οφείλουμε - και ταυτόχρονα δικαιούμαστε - να αναζητούμε μια ποιότητα στην καθημερινή ζωή μας, στον τρόπο που αισθανόμαστε, που ζούμε, που σκεφτόμαστε, που εργαζόμαστε, που αγαπάμε.
Είναι η στιγμή να επιστρέψουμε στα βασικά, στα ουσιώδη. Back to basics. Με όση δύναμη μας έχει απομείνει, με όση γνώση μπορούμε να αντλήσουμε από τις ρίζες μας, με όση αισιοδοξία μας εμπνέει το μέλλον, και με όποια βοήθεια μπορεί να μας προσφέρει ο συνάνθρωπός μας, συνεχίζουμε. Το χρωστάμε στα παιδιά μας, στον εαυτό μας, στη ζωή την ίδια.
